Słowo kanon definiowane jest jako ogólnie przyjęta w danej epoce norma np. etyczna lub estetyczna.
W każdym zakątku świata kanony kobiecego piękna różnią się od siebie. To, co jest uważane za piękne w Europie, po drugiej stronie globu może być postrzegane za obraz brzydoty. Wizerunki idealnej pięknej kobiety zmieniają się wraz z upływem czasu. Jednym z nieodłącznych elementów składających się na wizerunek kobiety jest makijaż. Makijaż może pełnić różne funkcje społeczne: od rytualnych, poprzez magiczne na estetycznych kończąc. Obraz kobiety to nie tylko makijaż, ale też ubiór. Japońskie ubiory przez lata przechodziły przemiany. Ubrania szyte były z tkanin łatwo pochłaniających wilgoć i pot. Wzornictwo czerpało z przyrody i krajobrazu Japonii. Niektóre formy ubioru oraz materiały są nadal stosowane do dziś. W dzisiejszym poście chciałabym omówić w wielkim skrócie obraz japońskich kobiet od ery Jōmon aż do czasów współczesnych.
Początki makijażu w Japonii sięgają do okresu Jōmon (12 000 r. p.n.e. - 300 r.p.n.e.). Miał on prawdopodobnie funkcje magiczno-religijne. Często i w innych rejonach świata malowanie ciała miało funkcję praktyczną: służyło jako kamuflaż. By się dowiedzieć jak wyglądał taki makijaż, należy przyjrzeć się glinianym figurkom haniwa, które były ustawiane wokół grobowców. Na twarzach tych figurek dostrzec możemy czerwone linie. W okresie Yayoi (300 r. p.n.e. - 300 r. n.e) noszono strój o nazwie Kantoi. Był to kawałek materiału z włókien roślinnych z wyciętą pośrodku dziurą na głowę. Strój ten utrzymywał się dzięki wiązaniu w pasie. Wraz z zieloną herbatą oraz buddyznem Zen, z Chin do Japonii sprowadzono wiele nowych produktów, również kosmetycznych i pielęgnacyjnych. Jednym z nich był biały proszek, który potem zaczęto wytwarzać i w Japonii. Puder ten nosił nazwę oshiroi, wytwarzano go z ołowiu, mąki ryżowej, żywicy drzewa zelkova oraz octu. W niektórych przypadkach ołów zastępowano otrębami ryżowymi
.
Niestety, był to towar luksusowy i nie każda kobieta mogła sobie na to pozwolić. Śnieżnobiała cera bez przebarwień była wyznacznikiem wysokiego statusu społecznego. Makijaż w okresie Asuka (538 r. n.e-710 r. n.e) można pomylić z makijażem chińskim. Królują tutaj wysokie upięcia, biżuteria oraz malowanie wzorów na twarzy zwłaszcza na czole. W tym okresie oprócz makijażu, ubiór kobiet również mocno przypominał ten noszony w Chinach. Najdziwniejszym i kontrowersyjnym w moim mniemaniu jest wygląd kobiet w okresie rozkwitu kultury dworskiej — Heian (794-1185).
Ołowiany proszek z poprzednich epok nadal odgrywał kluczową rolę w makijażu. Z Chin sprowadzono również czerwony barwnik do malowania ust i barwienia policzków enji. Oprócz tego w Japonii wytwarzano czerwoną pastę z kwiatu gardenii, która równie dobrze sprawdzała się, jak ten sprowadzany z Chin. Kolor czarny był ostatnim kolorem w makijażu kobiet z tamtego okresu. Był stosowany do barwienia zębów i dorysowywania sobie brwi. Arystokratki wyrywały sobie własne brwi, a następnie wysoko przy linii włosów, dorysowywały sobie „nowe”. Ten bolesny zabieg nosił nazwę mayubiki. Kolejnym elementem był rytuał ohaguro. Do barwienia zębów wykorzystywano roztwór z taniny i żelaza, miał on właściwości ochronne. Tanina znana jest bowiem ze swoich właściwości przeciwpróchniczych. Podobnie jak w poprzednich okresach na taki makijaż mogli pozwolić sobie tylko najbogatsi. Zabieg barwienia zębów na czarno był również oznaką wchodzenia w dorosłość. Warto wspomnieć, ze w tamtym okresie najpiękniejsze oczy to te wąskie. Zupełnie inaczej jest teraz. Obecne trendy makijażowe pomagają Japonkom uzyskać efekt większych otwartych oczu, prawie jak w anime.
 |
| https://www.nippon.com/en/views/b02602/ |
Twarz kobiet z okresu Heian przypomina mi maski teatru No, które w mojej opinii są bez wyrazu. Być może taki efekt twarzy bez rysów miał ten makijaż osiągnąć. Ubranie noszone przez kobiety tego okresu to
Jūni-hitoe. Strój ten składał się z kilkunastu nałożonych na siebie warstw noszonych na uroczyste okazje.
 |
| źródło: https://www.nancyduong.com/portfolio/junihitoe/ |
Okres Edo (1603-1868) był to najbardziej rewolucyjny okres, nie tylko jeśli chodzi o makijaż kobiet. W tym okresie nastał shogunat, obalono cesarza, nastąpiła popularyzacja teatru Kabuki. Jeśli chodzi o nawyki makijażowe to, zaczęto przejmować je z wyższych klas do niższych. To w tym okresie powstała fryzura z czteroma kokami, której było kilka styli, a do najpopularniejszych należała: shimada, hogo, katsuyama. Style te miały znaczenie. Pokazywały, z jakiej warstwy społecznej kobieta pochodzi lub jakiego jest stanu cywilnego.
 |
| źródło: https://www.gettyimages.com/videos/edo-period |
Nadal ważna jest biała cera, jednak przodowało w tym okresie dbanie o cerę, nawilżanie jej przy użyciu takich kosmetyków jak
nuka bukuro i
azuchi araiko. Strojem narodowym stało się
Kosode. Noszone ono było przez wszystkie warstwy społeczne i jest pierwowzorem dzisiejszego kimona.
 |
| źródło: https://girlwhowouldbeking.com/tag/rice-bran-extract/ |
Kolejne epoki dokonywały nowych rewolucji w wyglądzie japońskich kobiet. Okres Meiji (1868-1912) przyniósł zmiany w każdym prawie aspekcie życia. Wpływy Zachodu mocno odbiły się na życiu Japończyków. Nowe wzorce upiększania zaciągnięte zostały z Zachodu. Stamtąd sprowadzono kolorowe pudry, szminki, kremy oraz podkłady. Odeszło się od pudrowania twarzy na biało oraz czarnienia zębów z powodu edyktu z 1870 roku. Zaczęto nosić ubrania europejskie przez Japończyków zwane yofuku. W okresie Taishō, Japońskie kobiety coraz bardziej zaczęły upodabniać się do kobiet z zachodu m.in.: poprzez ścinanie włosów. Przed wojną wprowadzono zabiegi trwałej ondulacji. Podczas amerykańskiej okupacji, każda Japonka chciała wyglądać jak gwiazda Hollywood. Popularność zyskiwały kolorowe cienie do powiek, makijaż stawał się coraz bardziej błyszczący a z upływem lat nawet nastała moda na cerę opaloną. Asortyment sklepów zwiększał się o coraz to nowe produkty takie jak doklejane rzęsy, które to upowszechniały się z roku na rok. W dzisiejszych czasach trendy makijażowe w Japonii, ale też na całym świecie zmieniają się nieustannie. Koncerny kosmetyczne starają się nadążyć za zmieniającą się modą i produkują coraz to więcej produktów tak, aby zadowolić konsumenta. Kanony piękna w Japonii różniły i nadal różnią się od tych zachodnich. Na Zachodzie mówiąc kolokwialnie, panuje „moda” na mocny, odważny makijaż, podczas gdy w Japonii nadal stawia się nacisk na delikatny dziewczęcy wygląd.
 |
| https://fabbon.com/articles/makeup/american-makeup-vs-korean-makeup-know-the-difference |
Latem, gdy Europejki starają się uzyskać piękną opaleniznę, Azjatki nakładają na siebie tony kremów z filtrem UV, by uchronić się przed szkodliwym promieniowaniem, przebarwieniami oraz zachować śnieżnobiałą skórę, która jest oznaką zdrowia. Podczas upałów w Japonii na porządku dziennym noszenie jest czarnych rękawiczek z filtrem, a parasolka jest nieodłącznym elementem nie tylko kobiet, ale i mężczyzn. Sposób dbania o cerę Japonek różni się znacząco od tego przyjętego na Zachodzie. Najważniejsze w Japonii jest dokładne mycie twarzy oraz jej nawilżenie. Dzięki temu zapobiega się wielu problemom skórnym, które w Europie po prostu przykrywa się makijażem. Obecność licznych łaźni publicznych sentō pokazuje, że higiena osobista w Japonii jest czymś bardzo ważnym, podczas gdy w innych państwach nieprzyjemny zapach ludzie ukrywają, psikając się perfumami. Idealna japońska kobieta to kobieta drobnej postury. Mała twarz jest tutaj bardzo pożądana. W drogeriach kupić możemy wiele przyrządów mających na celu pomóc nam to osiągnąć. Szczupłe nogi, łydki oraz filigranowa postura to kolejne walory, które czynią kobietę atrakcyjną. Dbanie o figurę jest nieodłącznym aspektem życia każdej kobiety. Kolejnym bardzo ważnym elementem jest posiadanie zadbanych, gładkich włosów tzw. 'sara sara'. Struktura azjatyckich włosów różni się w budowie od naszych, dlatego łatwo je zniszczyć farbowaniem lub prostowaniem. Japonki często również w dzisiejszych czasach używają grzebienia tsuge kushi, nasączonego olejkiem z kamelii japońskiej tsubaki, który nadaje połysk i zapobiega elektryzowaniu się włosów. Uznawane za bardzo urocze w Japonii są krzywe zęby, podczas gdy w Europie rodzice dbają o prosty zgryz swoich dzieci już od najmłodszych lat. Widok osoby ubranej w kimono jest w Japonii coraz rzadszy. Zakłada się je podczas niektórych uroczystości. Innym nieformalnym strojem, jaki zakładają Japończycy współcześnie, jest yukata. Jest to lekki bawełniany strój o podobnym kroju do kimona. Zakładany zazwyczaj podczas letnich festiwali, na których ogląda się fajerwerki.
 |
| https://learnjapanese123.com/tsugegushi-japanese-boxwood-comb/ |
Na co dzień Japonki chodzące do pracy zazwyczaj jako OL zakładają eleganckie marynarki, białe koszule i spódnice. W wielu japońskich szkołach obowiązują mundurki. Po wyglądzie danego mundurka wiadomo, do której szkoły należy uczeń. Strój żeński wzorowany jest na motywach marynarskich: granatowa bluzka z charakterystycznym kołnierzykiem, spódniczka oraz zakolanówki. Jeśli chodzi o ubiór w czasie wolnym, to na Tokijskich ulicach dostrzec możemy dziewczyny ubrane w urocze sukienki „lolita”, które mają podkreślić dziewczęcy wdzięk i niewinność. Zauważyć można również cosplayerów. Poprzez Obecność sklepów odzieżowych tzw. sieciówek (ZARA, H&M), ubiór współczesnych Japonek przypomina mocno nasz zachodni.
 |
| źródło: https://www.carterjmrn.com/blog/japan-market-fashion-beauty-women/ |
Mam nadzieję, że przebrnęliście i nie zanudziliście się tak długim postem. Postarałam się, w wielkim skrócie, opisać jak zmieniał się wygląd Japonek od czasów starożytnych do współczesności. Podsumowując, kanony piękna w Japonii różnią się znacząco od tych przyjętych na zachodzie. Azjatki cenią sobie naturalny, uroczy wygląd, podczas gdy Europejki makijażem starają się podkreślić swoją osobowość i niezależność. Normy te będą zmieniać się z każdym rokiem, tak jak odbywało się to do tej pory.
 |
| źródło: https://textilevaluechain.in/news-insights/apparel-fashion-retail-news/fashionvaluechain/ancient-japanese-era-fashion/ |
Objaśnienia pojęć:
haniwa - występujące w Japonii okresu Yomon cylindryczne naczynia i figurki wykonane z gliny, ustawiane wokół kofunów lub na ich powierzchni.
oshiroi - niegdyś sprowadzany wyłącznie z Chin, zaczęto w końcu produkować także w Japonii. W jego skład wchodziły ołów, mąka ryżowa oraz żywica drzewa keyaki (zelkova) oraz ocet.
nuka bukuro - otręby ryżowe z japońskiego ryżu. Jest to produkt najczęściej używany w kuchni do kiszenia tsukemono czyli tradycyjnych japońskich kiszonek. Od wieków używany również jako środek kosmetyczny, który pozwalał utrzymać młodą, gładką cerę.
enji - czerwony barwnik do malowania ust i barwienia policzków sprowadzony z Chin do Japonii w VI w.
azuchi araiko – puder ze zmielonej czerwonej fasoli. Używany był jako środek do mycia twarzy, posiada właściwości rozjaśniające.
Tsuge Kushi – W Japonii ten typ grzebieni wytwarzany jest z drzewa brzoskwiniowego, dawniej z bukszpanu.
OL - Office Lady są to japońskie kobiety pracujące w zazwyczaj biurach, urzędach zazwyczaj w pełnym wymiarze godzin.
Wizytę w Ogrodzie Japońskim we Wrocławiu polecam każdemu miłośnikowi Japonii, a także tym, którzy nie mieli jeszcze z nią styczności. W czasach pandemii, gdy nie możemy sobie pozwolić na wycieczkę do kraju kwitnącej wiśni, wizyta w ogrodzie może być dobrym pomysłem na obcowanie z kulturą Japonii. Do ogrodu polecam wybrać się na przełomie wiosny i lata. Bilety są śmiesznie tanie: bilet normalny kosztuje 8zł, a ulgowy bodajże 5zł. W weekend trzeba trochę postać w kolejce, zanim się wejdzie do ogrodu, ale zapewniam, że warto! Będąc we Wrocławiu, koniecznie tam wpadnijcie!
